Geleceğin Programlama Dilleri ve Trendleri

Programlama dilleri, günümüzün teknoloji ekosisteminde sürekli olarak değişen ve evrilen bir yapıya sahip. Özellikle yazılım geliştirme alanında, belirli dillerin yükselişi ve yeni dillerin ortaya çıkışı, sektörde büyük heyecan uyandırıyor. Bu makalede, geleceğin programlama dilleri ve trendleri ve gelişmeleri ele alıyoruz.

Yazılım araştırmacısı Erik Bernhardsson, gelecekteki popüler programlama dillerini tahmin etmek için internet üzerindeki 'A'dan 'B'ye geçiş yapan blogları analiz ediyor. Şaşırtıcı bir şekilde, en popüler 5 dil arasında sadece yeni diller değil, Python, Java, C ve C++ gibi daha eski diller de bulunuyor. Bu makalemizde programlama dillerinin popülerlik analizlerini, kapsamlı akademik verilere sınırlı erişim ve sektörün hızla değişen dinamik yapısı nedeniyle, çeşitli popüler web platformlarından derlenen bilgilerle sentezleyerek gerçekleştirdik.

Popüler programlama dilleri

Programlama dilleri geleceğini tahmin etmek iki nedenle önemli: Uzun süreli sistemler için uzun ömürlü diller seçmek ve geliştiricilerin yeni dillerle yeteneklerini güncellemesi. Ancak dil trendlerini öngörmek zor; tercihler, dillerin kendisiyle birlikte eğitim materyallerine ve kütüphanelerin bulunabilirliğine de bağlı. Bir dilin üstünlüğünü kanıtlamak genellikle subjektif olabilir, bu yüzden bir dilin tercih edilmesi sadece teknik avantajlarına bağlı kalmayabilir.

Farklı web sitelerinde farklı yorumlar olsa da, web ve sıralama üzerine konuşulurken genellikle HTML dışında kalan diğer dillerin karışık bir tablo sunduğunu görüyoruz. JavaScript oldukça modern ve popüler bir dil olarak öne çıkıyor. Python ise daha eski birbetik dili olmasına rağmen hala popülerliğini koruyor. Diğer ana diller de genellikle listelerde yer alıyorlar. İşte günümüzde en popüler olan programlama dilleri:

1. JavaScript

2. HTML/CSS

3. Python

4. SQL

5. C/C++

6. PHP

7. Go

8. Rust

9. Kotlin

10. R

JavaScript

1995 yılında Netscape, JavaScript olarak bilinen LiveScript'i duyurdu ve bunu "nesneleri ve kaynakları hem istemci hem de sunucularda birbirine bağlayan canlı çevrimiçi uygulamalar oluşturmak için tasarlanmış, kullanımı kolay bir nesne betik dili olarak tanımladı. O günden bu yana, JavaScript web tarayıcılarında istemci tarafı betikleme için de önemli bir standart haline geldi. 

Birçok başka uygulama da bir JavaScript motoru içeriyor. Bu yaygınlık, geliştiricilerin betikleme için tasarlanmış ancak büyük ölçekli programlamaya yönelik olmayan bir dilde büyük programlar yazmalarına yol açtı. Bu nedenle, bu programların hata ayıklanmasına ve bakımına yardımcı olacak araç desteği büyük bir ihtiyaca dönüştü.

İlk çıktığı dönemlerde Java çok popüler bir dildi, bu yüzden JavaScript onun daha küçük bir versiyonu olarak tanıtıldı. Zamanla JavaScript tamamen bağımsız bir dil haline geldi. Günümüzde, JavaScript sık sık Java ile karıştırılıyor ve aralarında bazı benzerlikler olsa da, bu iki dil farklıdır. JavaScript ile Java arasındaki ilişki aslında isim benzerliğiyle sınırlıdır; iki dilin temel özellikleri ve kullanım alanları oldukça farklıdır. Java genellikle daha geniş ölçekli uygulamalar için tasarlanmış statik tipli bir programlama dilidir. Öte yandan JavaScript, dinamik ve hafif yapısıyla özellikle web tabanlı uygulamaların geliştirilmesinde tercih edilir. 

HTML

HTML, web sayfaları ve uygulamaları oluşturmak için kullanılan standart bir dil olarak kabul edilir. Web sayfa ve uygulamalarında metinlerin, bağlantıların, başlıkların, resimlerin ve diğer içeriklerin yapısını belirlemek için kullanılır. HTML etiketleri ve nitelikleri aracılığıyla sayfalar şekillendirilebilir. Görseller ve interaktif formlar gibi nesneler, HTML yapıları kullanılarak oluşturulan sayfaların içine yerleştirilebilir.  Bir bakıma, HTML bir web sitesinin iskeletini oluşturur, çünkü HTML kodları olmadan bir web sitesi yapılandırılamaz.

HTML genellikle CSS ve JavaScript ile birlikte kullanılır. Web geliştirme yolculuğuna yeni başlayanlar için HTML öğrenmesi kolay ve iyi bir başlangıç noktasıdır. Ancak, HTML bir işaretleme dili olduğu için JavaScript veya PHP gibi bir programlama dili kadar ifade edici değildir. Bu da karmaşık web uygulamalarını veya sayfalarını HTML'de geliştirmeyi zorlaştırabilir.

CSS

CSS, bir web sayfasının veya belgesinin nasıl görüneceğini belirlemek için kullanılan bir stil dilidir. HTML veya XML ile birlikte kullanılan CSS, tarayıcıların bir belgeyi nasıl renderlayacağını kontrol etmeye yardımcı olur. Sayfadaki metinlerden, başlıklardan, paragraflardan ve diğer öğelerden resimlere kadar, tüm HTML etiketlerinin görünümünü düzenlemek için CSS kullanılır. Ayrıca, tabloların, ızgara sistemlerinin ve görsellerin yerleşimini de kontrol edebilir.

CSS, web sitelerini görsel olarak çekici ve kullanıcı dostu hale getirmek için büyük önem taşır. Responsive web tasarımında da kritik bir rol oynar. Farklı cihazlarda ve ekran boyutlarında tutarlı bir deneyim sunmada CSS'in esnekliği ve yetenekleri etkilidir. Bu durum, CSS'in web geliştiricileri için vazgeçilmez bir araç olmasını sağlar.

Ancak, CSS'in kullanımı ve anlaşılması zaman alabilir. Özellikle büyük ve karmaşık projelerde, CSS dosyalarını organize etmek ve sürdürmek zaman ve çaba gerektirebilir. Bu sebeple, geliştiricilerin düzenli bakım ve güncellemelerle birlikte CSS'i etkin ve verimli bir şekilde kullanması önemlidir.

Python

Python günümüzün en popüler programlama dilleri arasında ve okunabilirliği sayesinde yeni başlayanlar için öğrenmesi kolay bir dil olarak öne çıkıyor. Ücretsiz ve açık kaynaklı bir dil olan Python, geniş destek modülleri ve aktif bir topluluk geliştirmesiyle dikkat çekiyor. Bu da her seviyeden geliştiriciye sorular sormak ve yeni fikirler geliştirmek için birçok kaynak ve destek sunuyor. Bu açıdan bakıldığında, Python'un sadece bir programlama dili olmanın ötesinde bir topluluk etrafında büyüyen bir ekosistem olduğunu söylemek yanlış olmaz.

Python'un geniş kullanım alanlarından biri de veri bilimi ve yapay zekâ uygulamalarıdır. Makine öğrenimi (ML) ve derin öğrenme uygulamaları (DL) için tercih edilen bir dildir. Python, Blender, Inkscape ve Autodesk gibi 2D görüntüleme ve 3D animasyon paketlerinin geliştirilmesinde de kullanılıyor. Aynı zamanda Civilization IV, Vegas Trike ve Toontown gibi popüler video oyunlarının oluşturulmasında da etkili bir rol oynuyor. Bilimsel ve hesaplama odaklı uygulamalar olan FreeCAD ve Abacus gibi programlarla birlikte YouTube, Quora, Pinterest ve Instagram gibi popüler web sitelerinde de tercih ediliyor. 

Dilin iki temel avantajı basitliği ve esnekliği. Basit söz dizimi ve girintili boşluk kullanımı, öğrenmeyi, okumayı ve paylaşmayı kolaylaştırıyor. Hızla büyüyen kullanıcı tabanı ve geniş yetenek yelpazesiyle Python, tüm rakipleri karşısında eskiyen bir dil olmaya aday gibi görünebilir. Ancak IBM’in baş yazılım bilimcisi Grady Booch'a göre, programlama dilleri imparatorluklara benzer. Arada bir beliren bir güç dünya sahnesinde ön plana çıkabilir, fakat rakipler genellikle kendilerini ortaya koydukları teknik ve kültürel sahalarda varlıklarını sürdürürler. Python, bilgisayarın işlemcisinde ne olup bittiği konusunda kullanıcıya daha fazla kontrol sağlayan "daha düşük seviyeli seçenekler" olan C ve C++'ın yerini almayacak. Ayrıca, karmaşık uygulamaların oluşturulmasında popüler olan Java'yı veya çoğu web sayfasını güçlendiren JavaScript'i de ortadan kaldırmayacaktır.

C ve C++

C, C#, Java ve JavaScript gibi birçok başka dilin temelini oluşturarak en eski ve etkili programlama dilleri arasında kabul edilir. Bu arada, C++, C'nin gelişmiş ve zenginleştirilmiş bir versiyonudur. Bazı geliştiriciler şu anda C'yi bağımsız bir dil olarak görüp, öğrenmeyi atlayabilirken, diğerleri C'yi öncelikle öğrenmenin C++ geliştirme için sağlam bir temel oluşturduğuna inanırlar.

C ve C++ konusunda uzmanlaşmış geliştiriciler, bu dillerde oluşturulan uygulamaların taşınabilirliğini sağlayan çeşitli platformları destekleyen derleyicilerden faydalanırlar. Özellikle, C ve C++ yüksek performanslarıyla saygı görür, hız ve verimliliğin önemli olduğu uygulamaların geliştirilmesinde vazgeçilmezdirler. Bunlar arasında istemci/sunucu uygulamaları, Firefox ve Adobe gibi dikkate değer ticari ürünler ve video oyun geliştirme alanı yer alır.

Özetle 2023'teki programlama dili trendlerinden öne çıkanlar şöyledir:

Python'un Popülaritesi Sürüyor: Python, genel amaçlı bir dil olarak popülerliğini sürdürüyor. Çoğu programcı tarafından seviliyor ve bu durumun 2023 ve ilerisinde de değişeceğine dair bir işaret yok.

PHP'nin Gerilemesi Devam Ediyor: Modern web geliştirmenin temelini atan PHP'nin popülerliği, 2023'te ve ileride de eskisi gibi olmayacak gibi. WordPress gibi platformların hâlâ yeni dillere geçiş yapması ise beklenmiyor.

Rust Hâlâ Gözde: Rust, güvenlik ve verimlilik odaklı bir dil olmasına rağmen genel olarak çok da popüler değil. Ancak, güçlü bir topluluğa sahip ve siber güvenlik sorunlarına karşı iyi bir adım olarak tercih edilebilir. Rust ve Go gibi diller, sistem programlama ve paralel işleme alanlarında öne çıkıyor. Hızlı performansları ve bellek yönetimi gibi özellikleriyle dikkat çekiyorlar.

C Hep Seviliyor: Yaklaşık yarım yüzyıldır var olan C, yazılım geliştirmenin merkezi bir dili olarak önemini koruyor. Uzun vadeli bir dil öğrenmek isteyenler için C iyi bir seçenek olabilir.

Farklı sektörlerdeki tercihler, programlama dili seçimini belirleyici bir faktör haline getiriyor. Özellikle Python'un veri bilimi ve yapay zekâ alanında, Rust ve C++'ın finansal teknolojilerde, ve Kotlin'in mobil geliştirme alanında artan kullanımı dikkat çekiyor. Analistler, gelecekte bu dillerin öne çıkacağını öngörerek, hız, okunabilirlik ve özelleştirilebilirlik gibi faktörlerle ön planda olacaklarını tahmin ediyorlar.

Programlama dilleri ve geleceği, uzun vadeli sistemler için uygun seçimler yapmak ve geliştiricilerin yeni yetenekler kazanmaları açısından oldukça önemli. Ancak dil trendlerini belirlemek karmaşık bir süreçtir; tercihler, dilin kendisiyle birlikte eğitim materyalleri ve kütüphanelerin bulunabilirliğine de bağlıdır. Bir dilin üstünlüğü genellikle subjektif olabilir ve tercihler, teknik avantajları kadar dilin yaygın kullanımı ve topluluk desteğiyle de şekillenebilir.